W dniu 15 grudnia 2023 roku w Babiogórskim Centrum Kultury im. Urszuli Janickiej – Krzywdy w Zawoi odbyło się spotkanie przedstawicieli Stowarzyszenia Gmin Babiogórskich oraz zaproszonych gości.
Tradycją stało się, że na grudniowym spotkaniem, tuż przed Świętami Bożego Narodzenia Stowarzyszenie, na wniosek Wójtów, Burmistrzów, Rad Gmin i Miast, po zasięgnięciu opinii Kapituły, Stowarzyszenie honoruje Laurem Babiogórskim osoby fizyczne i prawne za szczególne osiągnięcia dla rozwoju i promocji obszaru Stowarzyszenia w dziedzinach: gospodarki, kultury, w tym w szczególności: ratowania, ochrony, dokumentowania i pomnażania dziedzictwa przeszłości, współpracy, turystyki, ochrony środowiska, zdrowia, oświaty i sportu oraz rozwoju i ubogacania działalności organizacji. Wyróżnienia przyznawane są od 2000 roku. W tym roku także, po Walnym Zebraniu Członków SGB odbyło się Uroczyste wręczenie Laurów Babiogórskich stopnia podstawowego i szczególnego.
Z gminy Lipnica Wielka, za rok 2023 Laur Babiogórski stopnia podstawowego otrzymali:
- Pan Franciszek Sojka – za działalność edukacyjną i społeczną w samorządzie Gminy Lipnica Wielka i powiecie nowotarskim. Laudację wygłosił w imieniu Pan Mateusza Lichosyta Wójta Gminy Lipnica Wielka Pan Jan Kuliga Sekretarz Gminy
- Dziecięcy Zespół Regionalny „Orawianie” im. Heródka z Lipnicy Wielkiej – za działalność regionalną, kulturalną i wychowawczą w samorządzie Gminy Lipnica Wielka. Laudację wygłosił w imieniu Pana Mateusza Lichosyta Wójta Gminy Lipnica Wielka Pan Jan Kuliga Sekretarz Gminy
Naszym reprezentantom serdecznie gratulujemy, a poniżej przedstawiamy teksty laudacji.
(oprac. K.K.)
Pan Franciszek Sojka
Pan Franciszek Sojka urodził się w 1959 roku w Limanowej. W 1983 roku ukończył 5-letnie studia magisterskie na Politechnice Krakowskiej uzyskując tytuł magistra inżyniera mechaniki. Pracę zawodową rozpoczął w Szkole Podstawowej Nr 1 w Lipnicy Wielkiej w 1983 roku i ukończył Studium Pedagogiczne dla nauczycieli, zaś w kolejnych latach studia podyplomowe z informatyki (1998 rok) oraz organizowania i zarządzania placówką oświatową (2001 rok). W 1995 roku powierzono Panu Franciszkowi Sojce organizację i stanowisko dyrektora powstałego w Lipnicy Wielkiej Liceum Technicznego – jednej ze 100 eksperymentalnych szkół na terenie Polski. Po reorganizacji szkół na terenie Gminy Lipnica Wielka w latach 1997-2017 pełnił rolę wicedyrektora Zespołu Szkół Ogólnokształcących, bezpośrednio nadzorując pracę Liceum Technicznego, zaś w późniejszych latach także Liceum Ogólnokształcącego i Technikum. Od września 2017 roku do nadal wicedyrektor Zespołu Szkół w Lipnicy Wielkiej, w którym funkcjonuje Liceum Ogólnokształcące i Technikum kształcące w zawodach: technik budownictwa i technik informatyk.
W trakcie nauczycielskiej pracy zawodowej brał udział w wielu formach doskonalenia zawodowego nauczycieli, w tym związanych z prowadzeniem eksperymentalnego Liceum Technicznego, czy wdrażaniem kolejnych reform oświatowych.
Jako nauczyciel przedmiotów ścisłych, dyrektor i wicedyrektor szkoły otrzymywał najwyższe oceny swojej pracy, otrzymał także kilkanaście nagród dyrektora Szkoły i Wójta Gminy Lipnica Wielka. W roku 2015 został nagrodzony odznaczeniem Prezydenta RP – Złotym Medalem za Długoletnią Służbę.
Aktywność i działalność społeczna i samorządowa Pana Franciszka Sojki:
- Radny Powiatu Nowotarskiego w I kadencji (lata 1999-2002), II kadencji (lata 2002 – 2006), III kadencji (2006 – 2010), V kadencji (lata 2014 – do 2018);
- Członek Zarządu Powiatu Nowotarskiego II kadencji – od kwietnia 2006 roku do listopada 2006 roku oraz V kadencji – od 2014 roku do 2018 roku;
- Członek Komisji Edukacji Publicznej Powiatu Nowotarskiego przez wszystkie kadencje, w tym wiceprzewodniczący komisji;
- Wiceprzewodniczący Komisji Kultury, Rozwoju i Promocji Powiatu Nowotarskiego III kadencji;
- Członek Rady Społecznej przy Podhalańskim Szpitalu Specjalistycznym im. Jana Pawła II w Nowym Targu, jako przedstawiciel Gminy Lipnica Wielka w latach 2005 – 2009;
- Członek Rady Społecznej SP ZOZ w Lipnicy Wielkiej jako przedstawiciel Wojewody Małopolskiego w latach 2011 do 2015;
- Członek Rady Muzeum w Muzeum-Orawski Park Etnograficzny jako przedstawiciel Powiatu Nowotarskiego w latach 2007-2011, 2015-2019, oraz od 2019 roku do nadal;
- Członek Związku Podhalan Oddział Górali Orawskich w Lipnicy Wielkiej, od początku powstania Oddziału.
Po przejściu na nauczycielską emeryturę, nadal aktywny w środowisku lokalnym, pracując w niepełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku wicedyrektora Zespołu Szkół w Lipnicy Wielkiej i pełniąc społecznie funkcję Przewodniczącego Gminnej Rady Seniorów w Lipnicy Wielkiej.
Dziecięcy Zespól Regionalny „Orawianie” im. Heródka
Dziecięcy Zespól Regionalny „Orawianie” im. Heródka założony został przy Szkole Podstawowej nr 4 w Lipnicy Wielkiej – Przywarówce w 1973 roku przez dr Emila Kowalczyka. To dzisiaj najstarszy działający na polskiej Orawie dziecięcy zespól regionalny. Swój repertuar oparł głównie na tradycyjnych zabawach pasterskich i dziecięcych oraz tańcach i przyśpiewkach. Grupa ta pokazuje również doroczne zwyczaje i obyczaje ludowe np. kolędowanie, chodzenie ze „śmiertecką” wielkopostną, letni kiermas. Dzieci z właściwym sobie dziecięcym wdziękiem prezentują dawne zwyczaje i zabawy pasterskie oraz orawskie – tańce, pieśni i gadki, zdobywając bezpośredniością i szczególnym autentyzmem duże uznanie. Owo zainteresowanie kulturą ojców w działalności zespołu poszerzone zostało także o zbieractwo i to nie tylko pieśni, tańców i gadek, ale również starych sprzętów. Dzięki tym poczynaniom udało się w czasie działalności zespołu zachować dużo ciekawych zabaw dziecięcych, przyśpiewek pasterskich. Jednak największym sukcesem zespołu na przestrzeni lat jest rozwijanie u dzieci i młodzieży zainteresowań kulturą ludową, historią Orawy i budzenie emocjonalnego związku ze swoim regionem. Dzieci z Przywarówki do dzisiaj z pietyzmem kultywują tradycję swoich ojców. Starają się przedstawić w sposób jak najbardziej wierny i rzetelny kulturę zamieszkiwanego przez siebie regionu. Zespół „Orawianie” spełnia ważną funkcję w utrzymywaniu, pielęgnowaniu i przekazywaniu następnym pokoleniom kultury orawskich górali. Jego głównym celem jest wierna kontynuacja tradycji i obyczajów przodków.
W czasie swej kilkudziesięcioletniej działalności „Orawianie” brali udział w dziesiątkach przeglądów i festiwali, zdobywając niezliczoną ilość nagród i wyróżnień. Wielokrotnie wyjeżdżali za granicę, promując Lipnicę Wielką i Orawę.
Zespół prowadził do końca lat 90. jego założyciel dr Emil Kowalczyk, następnie jego żona Janina Kowalczyk, potem Marcin i Karolina Kowalczyk, a od 2011 instruktorem, choreografem i kierownikiem jest Eugeniusz Karkoszka.
Dziecięcy Zespół Regionalny „Orawianie” im. Heródka otrzymał wiele nagród i wyróżnień, m.in. nagrodę publiczności na Międzynarodowym Festiwalu Dziecięcych Zespołów Regionalnych w Rabce, Złotą Jodłę na Festiwalu Młodzieży Szkolnej w Kielcach, Złotą Spinkę na Sabałowych Bajaniach i Karnawale Góralskim w Bukowinie Tatrzańskiej, Nagrodę Ministra Kultury w Kazimierzu nad Wisłą. Główną nagrodę w III Konkursie Tańca Ludowego w Rzeszowie, Medal Gryfiady – 85, kilkakrotnie pierwsze miejsce w Konkursie Pasterski Zbyrcok na Orawie i pierwsze miejsca w Spotkaniach Dzieci Gór i na Wojewódzkim Festiwalu Zespołów Artystycznych.
Ponadto występował wielokrotnie na Międzynarodowym Festiwalu Dziecięcych Zespołów Regionalnych “Święto Dzieci Gór” w Nowym Sączu. Zespół brał udział w Międzynarodowym Festiwalu Dziecięcych i Młodzieżowych Zespołów Folklorystycznych “Krakowiacy i Górale”. Nagrał również kilkanaście audycji radiowych i telewizyjnych oraz filmów folklorystycznych dla TVP, takich jak: “Nuty moje nuty” (1990), “Kolędnicy z Lipnicy ” (1991), “Góry, górki, grónicki” (1987), “Kany tyn cas” (1993), “Szkoła” (1994).„Orawianie” koncertowali, m.in. w Niemczech, Turcji, Bułgarii, na Słowacji i Węgrzech. Gościli zespoły ze Słowacji, Turcji i Japonii.
Od 2010 roku „Orawianie” byli wielokrotnie nagradzani w konkursach ogólnopolskich i międzynarodowych, m.in. na „Sabałowych Bajaniach” w Bukowinie Tatrzańskiej, „Pastuszkowym Kolędowaniu” w Podegrodziu, Festiwalu Górali Polskich w Żywcu, Międzykulturowym Festiwalu ,,Zagłębie i Sąsiedzi” w Dąbrowie Górniczej, Festiwalu Muzyki Etnicznej Korzenie Europy w Warszawie, Konkursie Muzyk Podhalańskich w Nowym Targu, „Duchowych Nutach” w Czarnym Dunajcu, „Orawskim Zbyrcoku” w Jabłonce, zdobywając pierwsze miejsca czy też Grand Prix. Występowali na międzynarodowych festiwalach w Bułgarii, Słowacji, Grecji, Niemczech, Austrii, Albanii, Macedonii, Czarnogórze. Na swoim koncie mają też nagranie filmów czy płyty CD. Często goszczą również w mediach, np. w Polskim Radiu. Zespół jest zaangażowany w większość imprez, które odbywają się na terenie Orawy (gminy Lipnica Wielka i Jabłonka). Reprezentuje Orawę na wielu festynach, przeglądach na terenie niemal całej Polski. Współpracuje też m.in. z zespołami: „Mali Gorzowiacy”, „Szczecinianie”.
W zespole prowadzona jest nauka gry na instrumentach ludowych, nauka śpiewu, oraz zwyczajów ludowych. Od początku działania przez zespół przewinęło się ponad 1000 osób. Obecnie w zespole jest 70 osób.
Dziecięcy Zespół „Orawianie”, funkcjonujący ponad 50. lat, to wręcz regionalna instytucja, kształcąca wiele pokoleń orawskich działaczy regionalnych, śpiewaków, muzykantów, tancerzy, gawędziarzy.
