Wystawa plenerowa „Orawa 1918-1924” przed Domem Ludowym

Mamy dla Państwa kolejną bardzo ciekawą, twórczą i wartościową wystawę plenerową do oglądnięcia. Jej tytuł to „Orawa 1918-1924”, a jej autorem jest Pani Małgorzata Liśkiewicz. Wszelkie nasze działania, w tym opracowanie i zaprezentowanie wystawy, służą zwiększeniu świadomości na temat wydarzeń związanych z odzyskaniem niepodległości i drogą do Polskości Orawy i są nakierowane na kształtowanie postaw patriotycznych i obywatelskich.

Wystawa plenerowa powstała w ramach projektu „Czy Orawa Pamięta? 100. rocznica włączenia części Orawy do Niepodległej Polski” Stowarzyszenia Lipnica Wielka na Orawie – zadania publicznego współfinansowanego ze środków Ministra Obrony Narodowej.

Koordynacja projektu: Karolina Kowalczyk

Zachęcamy do oglądnięcia oraz chwili zadumy i refleksji. Jest ona wyeksponowana przed budynkiem Domu Ludowego w Lipnicy Wielkiej – Centrum.

(K.K.)

Słowo Wójta Gminy

Ojcowizna to nie tylko ziemia i własność, ale przede wszystkim dziedzictwo duchowe, kultura i tradycja naszych przodków. Określa, skąd przybywamy i kim jesteśmy. Znajomość tego dziedzictwa pozwala zachować tożsamość i budować wspólnotę ludzi świadomych swoich korzeni i otwartych na świat.

W 2018 r. rozpoczęto świętowanie 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości, co stało się inspiracją dla gminy Lipnica Wielka dla odkrywania i prezentowania historii orawskiej ojcowizny, sięgającej swoimi polskimi korzeniami jeszcze dawniejszych dziejów. Mieszkańcy Lipnicy Wielkiej, przyjaciele i sympatycy naszej gminy od lat uczestniczą w licznych projektach i programach angażujących Orawian w przywracanie pamięci o ich przodkach. Celem tych działań jest przypominanie, że od pierwszych dni listopada 1918 r., gdy cała Polska jeszcze spała, mieszkańcy polskich wiosek na Górnej Orawie opowiedzieli się za przyłączeniem do wielkiej, katolickiej Polski. Mieli także znaczny udział w kształtowaniu się granic II Rzeczpospolitej i przynieśli do ojczyzny szczególną, niepowtarzalną energię kulturową. 

Wystawa, do obejrzenia której serdecznie zapraszam, przywraca pamięć o tej części ojcowizny, która dotąd pozostawała zapomniana. Narracja prowadzi od najwcześniejszych dziejów Orawy i opowiada o pochodzeniu osadników zakładających orawskie wsie. Nie zapomina o okresie wynaradawiania Polaków na Górnej Orawie, aż do węgierskiego spisu ludności w 1910 r., kiedy 96,1 % mieszkańców naszej części trzciańskiego powiatu określiło się Polakami. Główny akcent wystawy położony jest na dzień 5 listopada 1918 r. kiedy to w poczuciu świeżo odzyskanej wolności górale opowiedzieli się za Polską – i ta Polska do nich przyszła. Wystawa przypomina o powszechnym oporze wobec okupacji czechosłowackiej – od zwykłych ludzi sprzeciwiających się terrorowi, po żołnierzy Legii Spisko – Orawskiej (200 osób) i Tajnej Organizacji Wojskowej (ok. 600 osób w 36 orawskich miejscowościach). O skali zaangażowania Orawiaków świadczy liczba przyznanych im potem przez II RP Krzyży i Medali Niepodległości – odznaczono ponad 115 osób. Wyróżniani byli zatem nawet 3 razy częściej od średniej liczby odznaczeń w całej Polsce. 

Naszym obowiązkiem jest pamięć, a przywilejem wiedza o tym, kim jesteśmy.

Musimy zatem wiedzieć

policzyć dokładnie

zawołać po imieniu

opatrzyć na drogę

Z. Herbert Pan Cogito o potrzebie ścisłości

Gmina Lipnica Wielka stara się wydobyć z niepamięci i zebrać jak najwięcej informacji o uczestnikach tamtych wydarzeń i ich działaniach. Dlatego w imieniu swoim i osób dokumentujących orawską historię proszę o przekazywanie wszelkich, najdrobniejszych nawet informacji, uwag, uzupełnień, sprostowań do znajdującego się na końcu wystawy spisu Orawiakow zasłużonych dla sprawy niepodległości Polski (1918-1920).  Dotyczy to dat i miejsc urodzenia, śmierci i miejsc spoczynku, prawidłowego zapisu nazwisk, a przede wszystkim informacji o osobach pominiętych. Proszę o przekazywanie wiadomości do pani Karoliny Kowalczyk z Gminnego Centrum Kultury na adres mailowy: kultura@lipnicawielka.pl, adres pocztowy: 34-483 Lipnica Wielka 521 lub telefonicznie: +48 18 26 346 38.

Wójt Gminy Lipnica Wielka 

Mateusz Lichosyt

Od Autora

Najbardziej naturalne pytania o historię zadają dzieci. Pytają o to, skąd się wzięły, kto urodził Tatę, jak umarł Dziadek i czy Babcia też miała mamę. W wielu ludziach pozostaje to pragnienie poznania wspólnoty historycznej, z której pochodzą. Latami tropią ślady przodków nawet na innych kontynentach, badają metryki i księgi parafialne. Rośnie popularność drzew genealogicznych, opisywania swojej rodzinnej historii, słowem: poszukiwania korzeni, z których się wyrasta i które kształtują osobę. Każda istota ludzka potrzebuje licznych korzeni – napisała Simone Weil. Za pośrednictwem wystawy, a wkrótce także i książki chciałabym pokazać, jak ciekawe, bogate i wyjątkowe są korzenie naszej orawskiej wspólnoty. 

Serdecznie dziękuję Pani Romanie Górnisiewicz z Jabłonki za pomoc w docieraniu do informacji o zasłużonych, a zapomnianych Orawiakach. Pani Lucynie Borczuch z Jabłonki dziękuję za udostępnienie zdjęć z kościoła w Orawce i informacje o ks. Jabłońskim. Panu Łukaszowi Wiaterowi z Podwilka dziękuję za możliwość zapoznania ze zdjęciami mapy obwodów Tajnej Organizacji Wojskowej oraz wniosków odznaczeniowych Franciszka Olesiaka, dwóch Franciszków Surowczyków i Karola Lichosyta (z Centralnego Archiwum Wojskowego).

Szczególne podziękowania należą się Panu Profesorowi Jerzemu Roszkowskiemu z Krakowa, Panu Profesorowi Tadeuszowi M. Trajdosowi z Warszawy, a także Markowi Skawińskiemu ze Związku Podhalan za uwagi i dyskusje.

Karolinie Kowalczyk i Robertowi Kowalczykowi z Lipnicy Wielkiej dziękuję za wspieranie i rozumienie, że: 

(…) przecież w tych sprawach

konieczna jest akuratność

nie wolno się pomylić

nawet o jednego

jesteśmy mimo wszystko

stróżami naszych braci

Z. Herbert, Pan Cogito o potrzebie ścisłości

(Małgorzata Liśkiewicz)

Drukuj stronę Drukuj stronę