Góralscy artyści, edukatorzy i popularyzatorzy sztuki regionalnej opuścili południe Małopolski, by brać z Jarmarku Jagiellońskiego to, co najlepsze. Uczestnicy projektu „Skarby Górali” spędzili w Lublinie trzy intensywne dni, wymieniając doświadczenia, ucząc się nowego i integrując środowisko.
Wyjazd dwudziestoosobowej grupy twórców regionalnych i działaczy na rzecz upowszechniania wiedzy o tradycji Górali Białych, Nadpopradzkich, Babiogórców, Orawian i Łemków odbył się w ramach projektu „Skarby Górali”. Przedstawiciele artystów z pięciu góralskich regionów mogli spotkać się z podobnymi im twórcami z innych polskich krain, a pracownicy instytucji kultury podejrzeć metody promocji folkloru.
Górali Orawskich reprezentowali twórcy: Aleksander Węgrzyn oraz Magdalena Kostrzewa Smreczak i Marian Smreczak (który reprezentował jednocześnie Muzeum – Orawski Park Etnograficzny) – rzeźbiarze i ceramicy, a przy tym edukatorzy, którzy z pasją prowadzą warsztaty i działają na rzecz upowszechniania lokalnej tradycji. Ze strony orawskiej projekt pilotuje Gminne Centrum Kultury w Lipnicy Wielkiej. Przywiezione z Jarmarku Jagiellońskiego inspiracje natchnęły ich do tworzenia kolejnych prac, a poznanie nowoczesnych metod przedstawiania sztuki przyniosło świeże pomysły na dalszą działalność i promowanie lokalnego dziedzictwa.
Spotkanie z setkami artystów ludowych biorącymi udział w Festiwalu Re:tradycja i wystawiającymi swoje prace na Jarmarku Jagiellońskim, stanowiło okazję do nawiązania nowych znajomości w świecie sztuki, wymiany doświadczeń i poszukiwania inspiracji. Górale przybliżali swoim rozmówcom wydarzenia, które organizują ich ośrodki kultury, podsuwali pomysły na zainteresowanie mieszkańców i turystów autentycznymi tradycjami regionu i dyskutowali, jak przerodzić swoją pasję w zawód. Sami dzięki otwartości uczestników nabrali wiedzy i poznali nowe rozwiązania. Wśród wystawców znaleźli się także Górale Babiogórscy i Nadpopradzcy.
Przykład wspaniale zorganizowanego wydarzenia, a także atrakcyjny sposób prezentacji rzemiosła natchnął pracowników instytucji kultury do szukania nowych metod ekspozycji dziedzictwa i popularyzacji tradycji. Duże wrażenie zrobiło widowisko światło-dźwięk, podczas którego na kroplach wody wyświetlano materiał o lokalnej sztuce. W pamięci pozostał pełen przyśpiewek film „Ziemia” pokazujący cykl życia wsi według pór roku i towarzyszące mu tradycyjne obrzędy.
Uczestnicy wyjazdu znaleźli też czas na rozrywkę i tańce, oczywiście do muzyki zespołów folklorystycznych, oraz na zwiedzanie zakątków Lublina. Docenili mieszankę kulturową miasta, zatrzymując się w budynku dawnej synagogi. Zobaczyli zamek królewski, będący siedzibą Muzeum Narodowego w Lublinie z ciekawą ekspozycją sztuki ludowej, i zwiedzili Kaplicę Trójcy Świętej oraz dominikańską Bazylikę pw. św. Stanisława Męczennika. Motywy religijne są jednymi z najczęściej pojawiających się w tematów w sztuce góralskiej. Głodna kolejnych atrakcji grupa wstąpiła do Muzeum Wsi Lubelskiej – skansenu, w którym zgromadzono chaty należące do ubogich i bogatszych mieszkańców tamtejszych ziem.
W projekcie „Skarby Górali” Fundacji Mapa Pasji popularyzującym kulturę mało znanych Górali spoza Podhala bierze udział 5 gminnych ośrodków kultury (Zawoja, Lipnica Wielka, Łącko, Piwniczna-Zdrój, Krynica-Zdrój). Wśród działań projektowych można znaleźć warsztaty artystyczne ze sztuką regionu, imprezy kulturalne, a także teatr ze społecznością, w których to spektaklach mieszkańcy opowiadają o swojej historii i tradycjach. Projekt realizowany jest z dotacji Programu Kultura finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG oraz przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Tekst: Paulina Chojnacka
Fotografie: Anna Kowalcze
