Ogłoszenia
Ostrzeżenia meteo
Ostrzeżenia meteo
next arrow
previous arrow

Herby Gminy Lipnica Wielka

Herb wsi Lipnica Wielka

Herb Gminy Lipnica Wielka

Historycznym symbolem tej wioski jest Święty Łukasz – patron kościoła i parafii. Świadczy o tym wizerunek wyryty na pieczątce wsi z XVIII wieku, która zachowała się do dziś w Orawskim Podzamku.

W środku okrągłej pieczęci widnieje ten święty w aureoli około głowy, który w prawej podniesionej ręce trzyma gęsie pióro do pisania. Przed sobą dzierży paletę. Ten święty jest patronem malarzy. Jemu przypisuje się liczne portrety Najświętszej Panny Maryi. Że to chodzi o Świętego Łukasza – Ewangelistę, świadczy także głowa wołu zobrazowana po jego prawej stronie. Po lewej zaś wyryta jest otwarta księga i kałamarz, w którym wetknięte jest kolejne pióro. Okrągły napis na pieczątce brzmi: *SIGIL(lum): POSS (essionis): ALSO = LIPNICZA.

Ta pieczątka nie jest oczywiście najstarszą pieczęcią wsi, która powstała w 1606 roku. Założył ją naprawie wołoskim sołtys Michał Śmietana wraz z 9 wałaskimi siedlakami. Miał on prawo wypasać 400owiec na halach Babiej Góry, która weszła do katastru wielkolipinickiego.W roku 1626 było tutaj już 76 gospodarstw i żyło około 380 ludzi. Według spisu z roku 1659 żyło tu 796 katolików, 88 ewangelików – razem 884 mieszkańców. Najstarsze rodziny mające swój udział w zasiedlaniu tej dziedziny to Małkuch, Wojtycz, Boczkaj, Lichosyt, Kudzia, Brenkus, Marczak, Niemiec, Odrobina i Jacko.

W 1627 roku stał tutaj już drewniany kościół, który po wybudowaniu nowego w latach 1763-69, sprzedano do Chyżnego.

Omawiana pieczątka powstała około 1770 roku. Jednak wieś działalność kancelaryjną zaczęła dużo wcześniej i posiadała wszelkie warunki do wydawania dokumentów swoim obywatelom uwierzytelnionych własną pieczęcią gromadzką, w której centralne miejsce zajmowała postać Św. Łukasza.

Kolejna pieczęć pochodzi z 1846 r. i jest zapewne kopią nie zachowanej do dziś starszej pieczęci, gdyż znacznie różni się od tej z XVIII wieku. Ma ona kształt owalny. Na murawie z dwoma niskimi porostami leży uskrzydlony wół. Między rogami ma położony kałamarz z piórem. Nie jest to nic zaskakującego. Istnieją bowiem obrazy, na których Św. Łukasz używa rogów jako tablicy do pisania. Sam święty w aureoli stoi przed wołem. W prawej ręce trzyma pióro, a w lewej otwarta książkę – pisze Ewangelię. O tym, że jest to renowacja, świadczy również tekst znajdujący się w otoku pieczęci : * ALSÓKÓZS(eg) : PETSETJE MEGUJIT(va) :1846.

Współczesny herb wsi należy więc wyprowadzić z najstarszego typu pieczęci. W tej następnej grawer dodał pewne elementy, których nie było wcześniej. Pole tarczy ma błękitną barwę. Centralną postacią jest Święty Łukasz w srebrnych (białych) szatach ze złotą aureolą wokół głowy. W lewej ręce trzyma przed sobą złotą paletę, w podniesionej prawej ręce dzierży zaś srebrne pióro. Na prawo od niego widnieje głowa wołu ze srebrnymi rogami. Zaś na lewo otwarta księga w kolorze złotym i czarny kałamarz z wystającym z niego srebrnym piórem gęsim.

Kolory wymownie dopełniają symbolikę złożonych dziejów tej dzielnej i zasłużonej dla Orawy wsi. Jej bowiem dokonania w zakresie krzewienia i pielęgnowania kultury orawskiej są szeroko znane i doceniane. Błękit oznacza tutaj czystość, lojalność, wierność, dobrą sławę i rzetelność. Złoto – wzniosłość umysłu, szlachectwo, wielkoduszność, godność, inteligencję, doskonałość, szacunek. Srebro – pokój, szczerość, radość, sprawiedliwość, mądrość, zwycięstwo. Czerń – tak charakterystyczna barwa dla Orawy – rozwagę, męstwo, stałość, lojalność, skrytą siłę, sławę.

Emil Kowalczyk
[z archiwum czasopisma Moja Orawa]

Post scriptum

Atrybuty Św. Łukasza

Św. Łukasz wg najstarszej tradycji, jest autorem dwóch ksiąg znajdujących się w kanonie Nowego Testamentu. Jednej z ksiąg Ewangelii oraz Dziejów Apostolskich. Jak każdy Ewangelista, często przedstawiany jest z księgą, symbolizującą napisaną przez niego Ewangelię oraz z gęsim piórem.
Drugim atrybutem Św. Łukasza są przybory malarskie. Twierdzi się powszechnie, że był zdolnym malarzem. Niektórzy wymieniają ponad sto obrazów, których mógłby być autorem. Św. Łukasz przedstawiany jest również w towarzystwie wołu lub byka. Jego bowiem Ewangelia rozpoczyna się od zjawienia się archanioła Gabriela w świątyni jerozolimskiej kapłanowi Zachariaszowi, a w tej zaś świątyni składano Bogu w ofierze m. in. woły.
W naszym lipnickim herbie te trzy elementy – atrybuty, występują jednocześnie. Św. Łukasz w prawej ręce trzyma gęsie pióro, a obok po jego lewej stronie Święta Księga i kałamarz z zamoczonym drugim gęsim piórem, prawa ręka zaś spoczywa na palecie (płytka drewniana, zwykle owalna, służąca artyście malarzowi do rozrabiania i mieszania na niej farb podczas malowania), z tyłu – leżący wół z głową po prawej stronie świętego – to Jego trzeci atrybut.

Herb wsi Kiczory

Pierwsza wzmianka o tej miejscowości jako przysiółku Lipnicy Wielkiej pochodzi ze spisu podatkowego z 1638 roku. Tam pojawia się pod nazwą Kiczera. Sołtys wielkolipnicki w 1659 r. informuje, że osada Kiczery podlega jego władaniu.

Przysiółek ten był przez długi okres częścią składową Lipnicy. W dniu 14 kwietnia 1983 r. uchwałą Gminnej Rady Narodowej w Jabłonce powołano tam oddzielną wieś. Formalnie od 1 stycznia 1984 r. Kiczory stały się odrębną wioską. To najmłodsza czternasta wieś na Polskiej Orawie.

Słowo Kiczory pochodzi niewątpliwie z języka wołoskiego. Kiczera w terminologii Wołochów – wędrującego Karpatami nomadycznego plemienia pasterskiego – oznacza lesistą górę. I takich mających źródłosłowie w tych górach nazw jest sporo (Kiczera, Kiczora, Kiczory itp.). Właśnie ta podbabiogórska wieś jest otoczona lesistymi wzgórzami i to także wskazuje na takie etymologiczne wyjaśnienie.

Propozycję herbu tej wsi wyprowadzamy – projekt mgra Piotra Biłaka- od położenia geograficznego i historii tej miejscowości. Jej bowiem mieszkańcy przez wieki zajmowali się pasterstwem, hodowlą, pracą w lesie i na roli mieli też liczne kontakty z zbójnikami przebywającymi w Babiej Górze. Według miejscowej legendy z Kiczor miał się wywodzić ostatni orawski zbójnik Białoń.

Centralne miejsce herbu stanowi orawski góral ubrany w strój ludowy. W jednej ręce trzyma ciupagę (orawska jest nieco większa i cięższa od podhalańskiej), w drugiej pasterski róg wolarski. Krzyż na spince podkreśla głęboką religijność mieszkańców. Dwa smreki symbolizują dużą lesistość wioski, a trzy wzgórza jej położenie. Herb ma błękitne tło.

Właśnie tynktura heraldyczna wymownie dopełnia znaczenie i wymowę tej oznaki – ściśle powiązanej z dziejami tej miejscowości, której mieszkańcy przez wieki tak dzielnie i ofiarnie gospodarowali w trudnych warunkach podbabiogórskich. Potrafili do dzisiaj zachować bogate tradycje folklorystyczne, które nadal z wielkim oddaniem oraz troską pielęgnują i kultywują. Błękit oznacza tu lojalność, wierność, dobrą sławę i rzetelność. Zieleń – wolność, radość, obfitość, piękno, szczęście, przyjaźń, zdrowie, nadzieję i łagodność. Ten kolor wiąże się ze szmaragdem. Czerń – rozwagę, mądrość, męstwo, stałość i skrytą siłę. Biel – pokój, szczerość, sprawiedliwość, mądrość i zwycięstwo. Wreszcie złoto – wzniosłość umysłu, inteligencji, wielkoduszność, godność, szacunek i doskonałość. Wiąże się z topazem.

Emil Kowalczyk
[z archiwum czasopisma Moja Orawa]

Skip to content