We wtorek 26.09.2023 r. w Lipnicy Wielkiej na Placu Piotra Borowego obok Muru Orawskich Ojców Niepodległości odbyło się wydarzenie artystyczne pn. „Orawa czyta Moją drogę do Polski” w 100. rocznicę wydania pamiętnika ks. Ferdynanda Machaya. Impreza ta została zorganizowana przez Gminną Bibliotekę Publiczną w ramach projektu „Moja droga do Polski” sfinansowanego ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie z programu Patriotyzm Jutra.
Otwarcia uroczystości dokonała Dyrektor GBP w Lipnicy Wielkiej Stanisława Kucek witając przybyłych gości oraz zgromadzona publiczność. Następnie głos zabrał Wójt Gminy Lipnica Wielka Mateusz Lichosyt, zaś Robert Kowalczyk mówił o walorach literackich i historycznych pamiętnika ks. Ferdynanda Machaya. Wspomniał, że swoją książkę ks. F. Machay ukończył w Lipnicy Wielkiej 30 maja 1922 roku, a w słowie od autora napisał: Ojczystego, polskiego języka, nigdy w szkołach nie słyszałem. Toteż pamiętnika niniejszego nie puszczam w świat, jako dzieło literackie, mogące sprostać wszystkim wymogom krytyki, lecz jako skromną jaskółkę, mającą zwiastować Rodakom istnienie zaniedbanej zupełnie i nieznanej dzielnicy, czy też zaboru -czwartego Polski.
Głównym punktem imprezy było wspólne czytanie „Mojej drogi do Polski”.
Tę ważną dla polskiej Orawy publikację czytali: Wójt Gminy Lipnica Wielka Mateusz Lichosyt, Proboszcz parafii pw. św. Łukasza Ewangelisty w Lipnicy Wielkiej ks. Jerzy Bargiel, Kustosz Miejsko-Powiatowej Biblioteki Publicznej w Nowym Targu Lucyna Czubernat, Dyrektor Muzeum–Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej Dominika Wachałowicz–Kiersztyn, Ojciec Samuel (Andrzej Węgrzyn) z Zakonu Bernardynów, Kustosz Muzeum–Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górne Jadwiga Pilch, Wikariusz w parafii św. Łukasza Ewangelisty ks. Mateusz Zbroja, długoletnia Dyrektor Orawskiej Biblioteki Publicznej w Jabłonce Maria Łaciak, Dyrektor Gminnego Centrum Kultury w Lipnicy Wielkiej Karolina Kowalczyk, Prezes Podhalańskiego Stowarzyszenia Pszczelarzy Jan Świdroń, przedstawicielka Orawskiej Grupy Teatralnej im. dra E. Kowalczyka w Lipnicy Wielkiej Dominika Żywczak, Przewodnicząca Rady Młodzieżowej w Gminie Lipnica Wielka Justyna Karlak, przedstawicielka Szk. Podst. Nr 1 im. św. Jadwigi Królowej w Murowanicy Julia Pawlak, Dyrektor Gminnej Biblioteki Publicznej w Lipnicy Wielkiej Stanisława Kucek.
Uczestnikami wydarzenia były społeczności uczniowskie ze szkół w Gminie Lipnica Wielka: Szkoły Podstawowej Nr 1 z opiekunami Edytą Karkoszką, Władysławą Moniak, Łukaszem Klozykiem; Szkoły Podstawowej Nr 2 z opiekunami Anną Cymerman, Bogusławą Hetmańską, Andrzejem Buroniem; Szkoły Podstawowej Nr 3 z opiekunami Małgorzatą Spyrką, Wojciechem Kuckiem; Szkoły Podstawowej Nr 4 z opiekunami Beatą Mastela, Bożeną Marcinek; Szkoły Podstawowej w Kiczorach z Heleną Omylak, Wiolettą Machaj; Liceum Ogólnokształcącego z opiekunami Magdaleną Dutką, Krystyną Smoleń, ks. Mateuszem Zbroją.
W czasie wydarzenia zaprezentowano fiszki historyczne na temat historii Orawy w latach 1910-1920 opracowane na warsztatach historyczno-literackich oraz etiudę filmową, stworzoną w ramach warsztatów historyczno-filmowych.
Warsztaty kulinarne pn. „Potrawy orawskie sprzed 100. lat, spisane przez Eugeniusza Sterculę” z dziećmi i młodzieżą prowadziły gaździny z Koła Gospodyń Wiejskich w Lipnicy Wielkiej: Bożena Kuliga, Danuta Kidoń, Jolanta Michalak i Maria Lach.
Materiałem historycznym do powyższego działania był artykuł E. Sterculi „Potrawy ludności góralskiej w Jabłonce” z 1913 roku ( Rocznik Podhalański 2.).
Wspólne czytanie „Mojej drogi do Polski” było swoistym zaproszeniem uczestników do historycznej wędrówki śladami ks. Ferdynanda Machaya. dr Michał Wenklar napisał o ks. F. Machayu: „Dla Orawy i Spisza był – przy zachowaniu wszystkich proporcji – tym, kim dla Górnego Śląska Wojciech Korfanty. Pochodził z ziemi orawskiej. Odznaczał się wielkim patriotyzmem, umiejętnościami retorycznymi i zdolnościami organizatorskimi. Odegrał kluczową rolę w staraniach o przyznanie Polsce po I wojnie światowej północnych terenów Spisza i Orawy.” Przedstawiając losy ks. F. Machaya w szerszym kontekście historycznym, odzwierciedlimy skomplikowany proces odzyskiwania niepodległości. Uroczystość była również pięknym i oryginalnym upamiętnieniem ważnych dla historii Orawy bohaterów, działaczy niepodległościowych i społecznych.
Foto i obsługa techniczna: ORAVA TV – Bronisław Kowalczyk
Tekst : S.K., Rob
